Методическая копилка

Урок навучання пісьму. Распрацаваны і праведзены Храпіцкай Т.В.

развернуть

Навучанне пісьму 1 клас

Т.В. Храпіцкая, настаўнік пачатковых класаў вышэйшай катэгорыі

Тэма: Вялікая літара Ч

Мэта: забяспечыць фарміраванне зрокава-рухальнага вобразу вялікай літары Ч; адпрацоўваць арфаэпічна правільнае вымаўленне гука [ч]; садзейнічаць асваенню спосабу яе напісання і злучэння з іншымі літарамі ў складах і словах; садзейнічаць развіццю ўмення спісваць з друкаванага тэксту, складаць сказы, узбагачэнню слоўнікавага запасу; выхоўваць эстэтычныя навыкі, культуру вуснай і пісьмовай мовы.

Абсталяванне: пропісь 1, с. 42, 45; карткі з заданнямі; прэзентацыя.

Ход урока

  1. Арганізацыя пачатку ўрока

Празвінеў і сціх званок, пачынаецца ўрок.

Хай занятак будзе плённым і цікавым, і натхнёным.

Поспехаў я вам жадаю, калі што – я паспрыяю.

  1. Этап падрыхтоўкі да засваення новых ведаў і спосабаў дзеянняў
  2. * Праблемная сітуацыя “Гук заблудзіўся”. (Слайд 2)

Шпарка набягалі хвалі,

Гайкі (чайкі) над вадой ляталі. 

* Гульня “Знайдзі лішняе слова”.

Груша, чмель, печ, слухач. (Лішняе слова – груша, таму што ў ім няма гука [ч].)

     * Гульня “Назаві герояў”. (Слайд 3)

  1. Паведамленне тэмы і мэты ўрока

На які гук звярнулі асаблівую ўвагу? (Слайд 4)

Якую літару навучыліся пісаць? (Малую літару ч.)

Якую літару будзем вучыцца пісаць на ўроку? (Вялікую літару Ч.)

У напісанні якіх слоў мы выкарыстоўваем вялікую літару Ч?

На ўроку мы не толькі навучымся канструяваць з элементаў і пісаць вялікую літару Ч асобна, а таксама ў складах і словах.   

  1. Паўтарэнне асноўных правіл пісьма (пасадка, сшытак, ручка). (Слайд 5)

 

Пальчыкавая фізкультхвілінка

  1. Аналіз графічнай формы вялікай літары Ч
  2. Супастаўленне друкаванай і рукапіснай літар. (Слайд 6)
  3. Зрокавае вылучэнне двух элементаў вялікай літары Ч (прамая лінія з закругленнем уверсе і ўнізе; доўгая прамая лінія з закругленнем унізе ўправа).

Заданне на картках, параўнанне з узорам на дошцы. (Слайд 7)

  1. Абвядзенне элементаў літары Ч па пункціры ў пазлах (с. 42). (Слайд 8)
  2. Прагаворванне хорам назвы: “Вялікая літара Ч”.
  3. Увядзенне новага спосабу дзеяння: узор напісання вялікай літары Ч
  4. Аналіз становішча элементаў літары адносна рабочага радка.

Першы элемент цалкам размяшчаецца на нерабочым радку. Другі элемент – на рабочым і нерабочым радках.

  1. Дэманстрацыя напісання вялікай літары Ч на дошцы.

* Цэласны вобраз літары з падрабязным каментарыем. (Пачынаем пісаць крыху ніжэй за сярэдзіну нерабочага радка. Злева направа прапісваем закругленне да сярэдзіны нерабочага радка, вядзём уніз прамую лінію, крыху не даводзячы яе да верхняй лінейкі рабочага радка, робім плаўнае закругленне ўправа і вядзём лінію да сярэдзіны нерабочага радка. Пішам другі элемент літары: зверху ўніз вядзём доўгую прамую лінію, не даводзячы яе да ніжняй лінейкі рабочага радка, робім закругленне ўправа, дакранаемся да ніжняй лінейкі і плаўна падымаем лінію ўверх.)

* Узор напісання літары па асобных элементах з тлумачэннем магчымых прыпынкаў для адпачынку рукі і самакантролю.

* Цэласны вобраз літары з кароткім каментарыем.

  1. Пісьмо ў паветры вялікай літары Ч.
  2. Асваенне спосабу напісання вялікай літары Ч
  3. * Пісьмо па элементах і цалкам літары Ч . (Слайд 9)

    * Пісьмо літары праз кальку, потым у пропісях па элементах і цалкам.

    * Самакантроль з выкарыстаннем калькі.

    * Самаацэнка.

  1. * Параўнанне рукапісных літар Ч і У, вызначэнне падабенства і адрознення. (Слайды 9, 10)

    * Пісьмо радка з чаргаваннем вялікіх літар Ч і У.

  1. Навучанне чытанню і пісьму рукапісных складоў з літарай Ч

* Гульня “З кім сябруе літара?” (Выконваюць вучні на дошцы.)

Фізкультхвілінка “Лятае – не лятае”.

Настаўнік вымаўляе словы, дзеці імітуюць палёт, узмахваюць рукамі і паўтараюць, дабаўляючы слова “лятае”.

Словы для гульні: рыжык – чыжык, чайка – майка, чмель – хмель, кажан – качан, шпак – шчупак.

* Чытанне складоў (умоўны знак “Ракета”). (Слайд 11)

* Чытанне пар складоў: друкаваны склад + рукапісны склад.

* Чытанне складоў, запісаных рукапісным шрыфтам.

* Прапісванне складоў па пункцірных лініях і самастойна. (Слайд 12)

* Самакантроль і самаацэнка.

  1. Навучанне пісьму сказаў, якія ўключаюць словы з вялікай літарай Ч

* Спісванне сказаў паводле алгарытму (на с. 43).

* Самаацэнка.

                    Чамучка

Вельмі любіць наша Таня

Задаваць усім пытанні.

– А чаму, – пытае ў маці, –

Не расце маліна ў хаце?

– А чаму, – пытае ў таты, –

Наш гарох такі вусаты?

– А чаму, скажы, Кацюша,

Не растуць на вербе грушы?

– А чаму, – пытае ў бабкі, –

Не купляе коцік тапкі?

– А таму, унучка,

Што ты чамучка.

                 Н. Галіноўская

Каго называюць чамучкай? Ці называлі так вас?

Паглядзіце на малюнак (с. 42) і складзіце пытанні са словамі чым, чаму, чаго.   

  1. Дыферэнцыраваная работа на старонках пропісі з частай нахільнай разліноўкай (с. 45)

Пры неабходнасці старонка выкарыстоўваецца на розных этапах урока.

III. Падвядзенне вынікаў урока

Якую літару навучыліся пісаць?

Гульня “Так-не”. Адзначыць знакамі “+” або  “-”. (Карткі.)

* Гук [ч] вымаўляецца толькі цвёрда. (+)

* Пасля літары ч можна пісацца літара і. (-)

* Пасля літары ч могуць пісацца літары: а, о, э, ы, у. (+)

Рэфлексія

Дзеці атрымліваюць на лістах паперы малюнак мішэні. Калі вучань высока ацэньвае сваю дзейнасць на ўроку, ён страляе ў цэнтр мішэні.

свернуть

Урок беларускай літаратуры. Распрацаваны і праведзены Наскевіч В.М.

развернуть

Беларуская літаратура   5 клас

Тэма: Алегарычна-філасофскі змест літаратурнай казкі Я.Коласа “Крыніца” (1-ы ўрок)

 

Мэта: пазнаёміць вучняў з алегарычна-філасофскім зместам літаратурнай казкі, разгледзець маральна-этычныя праблемы твора;

вучыць вучняў вылучаць эпізоды, дэталі, важныя для характарыстыкі алегарычных вобразаў; характарызаваць герояў казкі па іх учынках, паводзінах, перажываннях;

развіваць навыкі аналітычнага ўмення пяцікласнікаў пры разглядзе празаічнага твора;

выхоўваць павагу да бацькоў, патрыятычныя пачуцці да Радзімы.

 

Мэта на мове вучняў: будуць ведаць: аўтара, назву і змест алегарычнай казкі; адметныя жанравыя ўласцівасці літаратурнай казкі; герояў твора і асаблівасці іх характару.

будуць умець: вылучаць эпізоды, выяўляць аўтарскую пазіцыю і свае адносіны да прачытанага; выразна чытаць літаратурную казку.

 

Абсталяванне: Беларуская літаратура для 5 класа; раздатачны матэрыял: выявы васьміногаў і карткі з заданнямі, выразаныя кропелькі вады (па колькасці вучняў); партрэт Коласа; інтэрактыўная дошка.

 

Выкарыстаны прыёмы і тэхналогіі: тэхналогіі: інфармацыйная, развіццё крытычнага мыслення, яе прыёмы: чытанне з прыпынкамі па ключавых эпізодах; прыём “Лагічны ланцужок”, “Ключавыя словы”, “Васьміног” (як варыянт “Воблака”), сюжэтная табліца; арганізацыя дзейнасці вучняў у парах, групах,  а таксама індывідуальная і франтальная работа.  

 

Ход урока:

  • Перш чым пачаць гаворку па тэме ўрока, прапаную вам падумаць над словамі Я.Купалы “Не шукай ты шчасця, долі на чужым далёкім полі…” Як вы разумееце гэты выраз? (Словы з’яўляюцца эпіграфам да ўрока)
  • А цяпер прагноз: пра што пойдзе гутарка на ўроку? (адказы вучняў)
  • Сёння я вас запрашаю да сустрэчы з класікам беларускай літаратуры, усім вам вядомым пісьменнікам Якубам Коласам. Сапраўднае імя яго Канстанцін Міхайлавіч Міцкевіч. Цяга да паэтычнага слова ў Коласа абудзілася яшчэ ў раннім дзяцінстве ад роднай прыроды.

Не ў адной толькі нашай душы

Зерне ёсць хараства –

Аб ім казку складае ў цішы

Колас, нівы, трава.

Не ў адным толькі сэрцы людзей

Іскра праўды гарыць –

Аб ёй песню пяе салавей,

Аб ёй рэчка журчыць.

Давайце прыадчынім гэтую скарбонку мудрасці і перагорнем старонкі цудоўнай казкі “Крыніца”, што ўваходзіць у зборнік “Казкі жыцця” Я.Коласа.

            Пазнаемімся са зместам гэтай казкі, ахарактарызуем вобразы маці-гары і дачкі-крыніцы, іх адносіны да родных мясцін, вызначым асноўную думку казкі, пазнаёмімся з паняццем алегорыя.

  • На сталах ляжаць карткі, на адной з іх напісана мэта ўрока. Выберыце для сябе мэту і пастарайцеся яе рэалізаваць праз урок.

            Дзяцінства Я.Коласа прайшло на ўлонні прыроды, сям’я жыла сярод лесу, а непадалёку ад дома цякла крынічка, пра якую Колас пісаў так:

Цякла тут з лесу невялічка,

Травой заросшая крынічка,

            Абодва берагі каторай

Лазняк, ракітнік абступалі;

Бруіліся ў цяньку іх хвалі

І ў луг чуць значнаю разорай

Ішлі спакойна між чаротаў,

Рабілі многа заваротаў,

Аж покі ў Нёман не ўцякалі.

Так апісаў крынічку Я.Колас у сваім вялікім творы – паэме “Новая зямля”.

1).А вось як апісвае крынічку Колас у казцы.  Гэтая крынічка…..золата жоўтых пяскоў” с.84

2) Колькі любасці гучыць у гэтых словах да крынічкі!

“Не дзіва,……гледзячы на другіх”, “крынічка была такая скромная…..выконвала яна” с. 85

3) Усё, здаецца, добра, але часам нейкі смутак агортае гару. Чаму яна сумуе, як думаеце?

“Але часы змяняліся….. і ўмоў жыцця” с. 86

4) Што прадчувала матчына сэрца? Яно прадчувала вялікія змены. Аўтар кажа пра гэта так: “Мілая дачушка ….па другой дарозе”   с. 87

5) Чаму крыніца не паслухалася маці? Аўтар нам адказвае так: “А чым жа ….белага свету” с.88

6)Паслухаем, што сказала маці-гара сваёй дачцэ-крыніцы

(Я мушу перасцерагчы…..сатрэшся з твару зямлі)

7) Як ні старалася гара, крынічка ўсе роўна зрабіла свой выбар

“Заплакала крынічка….раскідаўся крупінкамі па гары” с.89-90

8) Як жа паплацілася крынічка за сваю неабачлівасць, бесклапотнасць?

“Паслухай, маці, …..аб сваім бадзянні” с. 90

  • А цяпер звернемся да тэксту казкі на с.90. Што сказала маці-гара кропелькам? Зачытаем. (Апошні абзац зачытваюць вучні)

Звернем увагу на дошку. Гэта цяжкія для вашага разумення словы. Давайце паглядзім, што яны абазначаюць.

Жолаб – прадаўгаватае паглыбленне ў зямлі.

Летуценні – мары пра што-небудзь прыемнае, цікавае.

Схіл – пакаты спуск.

    ' 

Жальба – смутак, туга.

Астатнія незразумелыя словы змешчаны ўнізе на старонках казкі.

 

  • Ці спадабалася вам казка? Словы Я. Купалы, з якіх мы пачыналі ўрок, каму з герояў казкі можна адрасаваць?
  • Чаму яна нас вучыць? Якая асноўная думка яе?

Праца з інтэрактыўнай дошкай. Да кожнага задання прадугледжана падача правільнага адказу, каб вучні праверылі сябе.

  1. Спраектаваны выказванні, з іх трэба выбраць тыя, якія складуць правільны лагічны ланцужок, каб выразіць асноўную думку казкі. (У асобнае “воблака” пераносяцца выразы, у якіх выказваецца асноўная думка.)

Вучыць слухаць парады бацькоў; быць непаслухмянымі і незалежнымі з малых гадоў; прымаць рашэнні самастойна без парады бацькоў; быць вернымі свайму краю; выконваць абавязкі перад Радзімай; шукаць шчасця ў чужым краі; не гнацца за лепшай доляй у чужыя краі

Вынік: ці не пра гэта нам гавораць словы Я.Купалы? (зварот да эпіграфа)

  1. Выведзены на экран прыказкі. Якія з іх раскрываюць галоўную думку твора? (вучні выпісваюць іх у сшыткі – работа ў парах)
  2. Няма смачнейшай вадзіцы, як з роднае крыніцы.
  3. Адна галавешка і ў печы не гарыць, а дзве і ў полі не гаснуць.
  4. Мілы той куток, дзе рэзан пупок.
  5. Благая тая птушка, што свайго гнязда не пільнуе. (Благая – дрэнная, неразумная)
  6. Адным гарбузікам не пад’ясі, а расінкаю не нап’ешся.

 

  • У пачатку гаворкі мы сказалі, што гэта не проста казка, а алегарычная казка- павучанне. У вобразе гары паказана маці, а ў вобразе крыніцы паказана дачка. Якімі вы іх убачылі?

Заданне на картках (На сталах ляжаць карткі са словамі для характарыстыкі. Вучні павінны адабраць іх і размежаваць да маці і дачкі, пабудаваўшы “Васьмінога” (работу выконваюць дзвюмя групамі)

Клапатлівая, ігнаруе наказам, шчырая, прадбачлівая, безадказная, яна любіць сваё дзіця, жадае лепшай долі, добразычлівая, бесклапотная, не мае сілы волі, шукае лёгкага шляху, вопытная, летуценная, асірацелая,не ведае жыцця, непаслухмяная.

(Правільны адказ: клапатлівая, шчырая, вопытная, прадбачлівая, яна любіць сваё дзіця, жадае лепшай долі, добразычлівая, асірацелая – маці; бесклапотная, не мае сілы волі, шукае лёгкага шляху, ігнаруе наказам, летуценная, не ведае жыцця, безадказная, непаслухмяная - дачка).

  • Скажыце, а вобразы маці і дачкі паказаны ў прамым ці пераносным значэнні? (пераносным)
  • Значыць і казка наша алегарычная. Звернемся за тлумачэннем да кароткага слоўніка літаратурных паняццяў і зразумеем чаму. С. 139. Знойдзем слова алегорыя, прачытаем яго значэнне. (вучні чытаюць самастойна)
  • Якім іншым словам можна назваць алегорыю? (іншасказанне)
  • Зачытайце непасрэдны доказ да нашай казкі, чаму яна алегарычная?

(пад вобразамі прадметаў падразумяваюцца людзі)

 

  • Ці запомнілі вы казку? Прапаную выканаць заданне па ўзнаўленні зместу казкі па ключавых словах (работа ў парах) .

  Дзіва, смутак, перасцярога, выбар, асірацелая гара, госці, знікненне

  • Давайце ўзгадаем, якую мэту вы ставілі перад сабою на ўрок. Ці выканалі яе?
  • А цяпер папрацуем з сюжэтнай табліцай, праца над якой дапаможа ўпэўніцца, што вы зразумелі і запомнілі тэкст. Сюжэтная табліца па вобразу буйных кропель. (Заданне на картках – франтальная работа)

 

 

Хто?                          Што?                       Дзе?                          Калі?                        Чаму?

Буйныя                     прыйшлі ў госці     на купінках              раніцай               папрасіць

кроплі                                                          сіўцу                                                     прабачэння

 

- Ці знайшлі кропелькі шчасце, долю ў чужых мясцінах? (Адказы вучняў)

- Казка заканчваецца словамі (Прачытаем іх)

Я.Колас задае нам пытанне. Адкажам на яго, а адказы запішам на кропелькі, якія ў вас на сталах і прымацуем на дошку. Каля дошкі кожны агучыць свой адказ.

 

 

Д/з Яшчэ раз перачытаеце казку, падумайце і запішыце ў сшыткі, якія праблемы вырашаюцца ў ёй? Складзіце сінквейн па вобразу гары і крыніцы (па групах).

 

 

 

Урок распрацавала і правяла

Наскевіч Вера Мікалаеўна, настаўнік беларускай мовы і літаратуры,

вышэйшай кв. кат.

 

 

 

 

 

Дыдактычны матэрыял да ўрока па казцы Я.Коласа “Крыніца”

  1. Для дэмантрацыі праз інтэрактыўную дошку

 

  1. Выберыце выказванні, у якіх выражаецца асноўная думка казкі

Вучыць слухаць парады бацькоў;

Быць непаслухмянымі і незалежнымі з малых гадоў;

Прымаць рашэнні самастойна без парады бацькоў у малым узросце;

Быць вернымі свайму краю;

Выконваць абавязкі перад Радзімай;

Шукаць шчасця ў чужым краі;

Не гнацца за лепшай доляй у чужым краі.

  1. Выпішыце тыя прыказкі, якія раскрываюць галоўную думку казкі

1.Няма смачнейшай вадзіцы, як з роднае крыніцы.  

2.Адна галавешка і ў печы не гарыць, а дзве і ў полі не гаснуць.

3.Мілы той куток, дзе рэзан пупок.  

4.Благая тая птушка, што свайго гнязда не пільнуе. (Благая – дрэнная, неразумная)  

5.Адным гарбузікам не пад’ясі, а расінкаю не нап’ешся.

 

  1. II. Заданні на картках
  2. Размяжуйце выразы па характэрных асаблівасцях маці-гары і крыніцы-дачкі. Запоўніце ВАСЬМІНОГ.

Клапатлівая, не мае сілы волі, вопытная, шукае легкага шляху, шчырая, бесклапотная, прадбачлівая, ігнаруе наказам, любіць свае дзіця, летуценная, жадае лепшай долі, не ведае жыцця, добразычлівая, безадказная, асірацелая, непаслухмяная.

 

2.Размясціце ключавыя словы ў парадку паслядоўнасці падзей казкі:

Смутак, дзіва, знікненне, перасцярога, асірацелая гара, госці, выбар.

 

3.Запоўніце ў сшытках сюжэтную табліцу

ХТО?                ШТО?                        ДЗЕ?                         КАЛІ?                       ЧАМУ?

 

 

свернуть

Урок беларускай мовы. Распрацаваны і праведзены Наскевіч В.М.

развернуть

6 клас

Урок-даследаванне 

ДАСЛЕДАВАННЕ СЛОВА “СОНЦА”

В.М.Наскевіч, настаўнік беларускай мовы і літаратуры вышэйшай катэгорыі

 

Мэта: замацаваць веды па тэме “Назоўнік”, развіваць сістэмнае мысленне і творчае ўяўленне, паўтарыць і сістэматызаваць веды па ўсіх моўных раздзелах на прыкладзе слова сонца; актывізаваць і папоўніць моўны запас; выхоўваць пазнавальную цікавасць праз розныя бакі навукі аб мове.

Абсталяванне: малюнкі і фотаздымкі сонца, лісты даследавання (для кожнага вучня) (дадатак 2), ноўтбук (запіс спакойнай музыкі і верша Я.Коласа “Узыход сонца”).

Выкарыстана тэхналогія узбуйнення дыдактычных адзінак.

Ход урока

І. Арганізацыйны момант

- У кожнай мове ёсць словы, своеасаблівыя па сваім гучанні. Я.Колас пісаў: “Многія беларускія словы самі па сабе вылучаюць паэзію, таксама як і каштоўныя камяні вылучаюць таямнічы бляск”. У радзе паэтычных слоў знаходзіцца і гэтае слова, якое ў жыцці ўсяго жывога на зямлі адыгрывае самую вялікую ролю. З дапамогай радкоў Я. Коласа адгадайце, што гэта за слова. Паглядзіце на дошку, там малюнкі, фотаздымкі, якія таксама вам дапамогуць.

 

Усход жыве, гарыць, палае.                     І вось яна, жыцця крыніца,

Слупы-праменні падымае,                        Сама багіня-чараўніца,

Бы тыя рукі блаславення                           Узышла на неба і міргнула,

У часе шчырага малення.                          Расу ў брыльянты абярнула.

 

                                      Глядзіць прыветна, усіх кахае,

                                      Па свеце стрэлы рассыпае

                                      І песціць шчыра ўсіх, як матка…

                                      Хіба забудзеш міг той, братка?

 

  • Так, гэта сонейка. Нават гучанне гэтага слова навявае цеплыню, спакой, лагоду, свежасць. Усё наваколле чакае яго з’яўлення. Паслухаем верш Я.Коласа “Узыход сонца”, які дапаможа нам лепей уявіць з’яву. (Гучыць запіс верша)
  • Узышло сонца – работа пачалася. Сёння мы будзем даследаваць якое слова? Так, сонца. Даследуем яго з пункту гледжання навукі аб мове.
  • Пішыце прыгожа, правільна, каб кожная літара, кожнае слова выпраменьвала святло, каб мне і вам самім прыемна было чытаць вашы запісы.

ІІ. Работа над тэмай урока

ЛЕКСІКА

  • Першым раздзелам навукі аб мове, на які трапіў праменьчык сонца, аказалася “Лексіка”. Успомнім, што вывучае лексіка? Якую задачу паспрабуем вырашыць у рамках дадзенага раздзела адносна слова сонца? (Вучні ставяць задачы)
  • Які дапаможнік адкрывае перад намі таямніцы лексічнага значэння слова? (Тлумачальны слоўнік А.Я. Баханькова, Т.П. Шубы, І.М.Гайдукевіча; тлумачальны слоўнік беларускай мовы ў 5 тамах пад рэдакцыяй К.Крапівы і інш.)

(На сталах вучняў – лісты даследавання (гл. дадатак), на якіх пад нумарамі змешчаны матэрыял для працы) .

  • Паглядзіце, калі ласка, на ліст даследавання №1. Колькі значэнняў мае слова сонца? (6 значэнняў )
  • Як называецца слова, якое мае 2 і болей значэнняў? (Мнагазначнае слова.) (Вучні чытаюць значэнні слоў).
  • Як вы думаеце, гэта слова абмежавана- ці агульнаўжывальнае? (Агульнаўжывальнае).
  • Гэта слова запазычанае ці спрадвечна беларускае? (Спрадвечна беларускае).
  • Ці можна да яго падабраць сінонім? (Нябеснае свяціла). Антонім?
  • Ці вырашылі мы пастаўленыя задачы?

ФАНЕТЫКА

  • Сонейка падымаецца вышэй і яго промні дасягаюць раздзела “Фанетыка”. Успомнім, што вывучае фанетыка? (Адказы вучняў)
  • У вас на сталах ляжаць лісточкі, на якіх сфармуляваны задачы, перачытайце іх і пакіньце для сябе па дзве задачы для вырашэння на гэтым этапе.
  • Давайце фанетычна даследуем наша слова – зробім фанетычны разбор. (Адзін вучань працуе каля дошкі, астатнія ў сшытках)
 
   

 

Сон-ца [с о н ц а]

[с] – з., цв., гл., св.                   - С

[о] – гал., нац.                          - О

[н] – з., цв., сан.                       - Н

[ц] -  з., зацв., гл., св.               - Ц

[а] -  гал., ненац.                      - А

_______________________________________________

5 г.                                           5 л.

 

  • А зараз даваце параўнаем запіс слова сонца ў беларускай і рускай мовах. Якую вы заўважылі розніцу? Які можна зрабіць вывад? (У параўнанні з рускай мовай у беларускай адбылося спрашчэнне спалучэння зычных).
  • Ці рэалізавалі пастаўленыя задачы?

 

МАРФЕМІКА І СЛОВАЎТВАРЭННЕ

 

  • Малайцы, а сонца ўсё вышэй і вышэй узнімаецца. Вось раздзел “Марфеміка” і “Словаўтварэнне” асвяціліся. Што даследуецца ў марфеміцы? (Функцыяніраванне марфем у слове).
  • Якія марфемы ведаеце?
  • Давайце паставім задачы перад сабой.
  • Цяпер увага на лісты даследавання №2. Гэта словаўтваральнае гняздо, знайдзіце наша слова. Як яно ўтворана?
  • Запішыце слова ў сшыткі, выканайце словаўтваральны разбор.
  • Паглядзіце, якія яшчэ аднакаранёвыя словы знаходзяцца ў гэтым гняздзечку? Прачытайце.
  • Ці выкананы нашы задачы?

 

МАРФАЛОГІЯ

  • Проста зіхаціць пад сонечным святлом раздзел “Марфалогія”. Якой жа часцінай мовы з’яўляецца слова сонца?
  • Давайце вызначымся і на гэтым этапе з задачамі, якія мы павінны будзем вырашыць?
  • Ці будзе слова сонца з’яўляцца назоўнікам? (Вучні даказваюць)
  • Робім даследаванне з марфалагічнага боку. (Адзін вучань на дошцы, астатнія ў сшытках).

                                                 М

Якое сонца над зямлёю ўстала!

Сонца – назоўнік; пач. ф. – сонца; агульны, неадушаўлёны, неасабовы, канкрэтны; н.р., 2-га скл.; Н.с., адз. л.; дзейнік.

  • Дасягнулі пастаўленай задачы?

Фізкультхвілінка

  • Сонца паднялося вельмі высока, бачу – вам спякотна. Сядзьце роўненька, спінкі выпраміце. Правядзём ход сонца паваротам галавы злева направа некалькі разоў.

Выцягніце рукі ўперад, нібы сонечныя промні, і пацягніцеся за пальчыкамі, спінкі трымайце роўна.

Паглядзіце ў акенца і паслухайце, як прыгожа Я. Колас піша пра сонца ў поўдзень.

                   На залаты парог паўдзення

                   Скрозь бела-руннае адзенне

                   У багне неба ясна-сіняй

                   Ступае сонца, як багіня,

                   І стрэлы-косы раскідае,

                   Як чараўніца маладая.

 

СІНТАКСІС

 

  • І сонечная страла трапляе ў раздзел “Сінтаксіс”. Што вывучае сінтаксіс? (Словазлучэнне і сказ).
  • Якую задачу мы тут будзем дасягаць?
  • Даследуем, з якімі словамі можа спалучацца слова сонца.

 

                                                    ×                 ×

Цёплае сонца – паглядзець на сонца

 

                                 Наз. + прым.     Дзеясл. + наз. (будова)

  • Вызначым сінтаксічную функцыю слова. Звярніце ўвагу на лісты даследавання №3.
  • Што скажаце, ці выканалі пастаўленую задачу?

 

ТЭКСТ

  • Гарачыня спадае, хутка скончыцца ўрок, але сонечныя промні яшчэ кранаюць даследаванне №4.
  • Прачытайце задачу, якая стаіць перад намі: вызначыць тып і стыль тэксту. Якая яго тэма? (Сонечнае цяпло).
  • Якая асноўная думка тэксту? (Сонца, як жываое, цепліць, ахоўвае, супакойвае, дае магчымасць марыць).

ІІІ. Дамашняе заданне

1-ая група: спісаць тэкст “Сонца”, растлумачыць правапіс падкрэсленых літар;

2-ая група: зрабіць апісанне сонечнага ранку, дня ці заходу сонца;

3-яя група: даследаваць урывак “Першы іней” І. Мележа з рамана “Подых навальніцы”, знайсці радкі са словам сонца і запісаць сказы ў сшытак, зрабіць разбор аднаго сказа, у астатніх вызначыць сінтаксічную ролю слова.

ІV. Падвядзенне вынікаў. Рэфлексія.

  • Вось і завяршылі мы сваё даследаванне. Давайце ацэнім нашу агульную работу, і кожны – сваю. (Каментарый адзнак настаўнікам) Падумайце, колькі разоў мы ставілі перад сабою задачы, прааналізуйце наколькі вы іх вырашылі. Ацэнку сваёй работы вы пакажаце на малюнку. Вакол круга дапоўнім рысачкі, даўжыня якіх павінна вызначыць вашу працу: доўгая – задачы вырашаны, працавалі шмат і плённа; карацейшая – не ў поўнай меры працавалі, таму не ўсе вырашылі задачы; кароткая – крыху ленаваліся, нешта перашкодзіла вырашыць пастаўленыя задачы.
  • У нас атрымалася сонца, якое працавала разам з намі. Правядзём яго на захад вершам Я.Коласа “Заход сонца”.

(Пад гучанне спакойнай музыкі, настаўнік чытае верш)

                             Дагараў дзень, і знікалі

                                    Ціха яго блескі,

                                    У змярканні прападалі

                                    Гай і пералескі.

                                   

                                    Над раўнінай снегавою

                                    Чырванню пажару,

                                    Як бы стужкай залатою,

                                    Ззяла ў бляску хмара.

        

                                    І ўзяліся, заігралі

                                    Два слупы ад сонца,

                                    Чуць прыкметна ў іх дрыжалі

                                    Хмарак валаконцы.

 

                                    Бляск на небе разліваўся

                                    Хваляй агнявою,

                                    Я стаяў і любаваўся,

                                    Дзіўнаю гульнёю…

ДАДАТАК

 

Ліст даследавання №1

 

Сонца,-а.н. 1. Цэнтральнае нябеснае цела Сонечнай сістэмы, якое з’яўляецца гіганцкім вогненным шарам, што вылучае святло і цяпло. Вярчэнне Зямлі вакол Сонца. Сонца падымалася неяк марудна, раса ападала паволі. Колас. Вызначаючы кароткі начны шлях… летняга сонца, на поўначы святлела паласа… зары. Брыль. Стала душна, як толькі ўзышло сонца. Самуйлёнак.

  1. Святло, цяпло, якое вылучаецца гэтым свяцілам. Загараць на сонцы. Сушыць на сонцы. Уся вуліца была заліта першым сонцам. Чорны. / Пра сонечнае надвор’е. Заўтра будзе сонца і вецер! Бядуля.
  2. перан.Пра што-н., што з’яўляецца крыніцай жыцця, шчасця, чаго-н., каго-н. Сонца свабоды заззяла Краю лясоў і балот. Александровіч. Жыццё будзе слацца кветкай, сонцам заблішчыць… Купала.// Пра таго, хто з’яўляецца прадметам захаплення, пакланення. У сонцы віся далей. Вышай, - /Паланей, красуй дзяніцай, / Не пужаючы крыжа, / Сонцу роўная дзяўчына! Купала.
  3. Цэнтральная планета іншых планетных сістэм.
  4. Пэўны пакрой спадніцы.
  5. Гімнастычнае практыкаванне на турніку.

 

Ліст даследавання №2

сон

сон-ейк-а

сон-еч-н-асць

сон-еч-н-ік

сон-еч-н-ы

сон-н-а

сон-н-ік

сон-н-ы

сон-ц-а (параўн. сон-ейк-а)

сон-ц-а-ста-я-нн-е (сон-ц-а-стай-а-нн-е)

сон-я

 

Ліст даследавання №3

 

  1. Выносіць сонца дзянёк новы (Я.Колас).
  2. Збажына зялёная да сонца цягнецца лісткамі (Я.Колас).
  3. Зялёны клён на сонцы лісцікі купае (Я.Колас).
  4. У бляску сонца нікнуць росы (Я.Колас).
  5. Аздобнасць неба – сонца, зоры, спавіты месяц туманом (Я.Купала).
  6. Не працягне над ім бяроза галін – белых рук – ад сонейка (А.Бялевіч).
  7. Зноў сонца заззяла ў палескай старонцы, і з попелу ўсталі ў Замосці пад сонцам чатыры хаціны (П.ПАнчанка).

 

Ліст даследавання №4

Сонца

          Нават калі ветрана, тут цішыня. Зацішак. Сонца.

          Таму і люблю я свой патаемны куток, што нада мною, заўсёды ласкавае сонца.

          Сонца супакоіць цябе. Праменні яго так цябе гладзяць, абдымаюць, і робіцца тады цёпла-цёпла.

          А вочы самі ў гэтым асветленым, сагрэтым кутку адшукваюць лісцік трыпутніку, на якім сядзіць матылёк. Таксама грэецца. Дыхае крыльцамі, залацістымі, рознакаляровымі. Ці позір падае на жвавую мурашку, якая ўзваліла на сябе кавалачак кары і цягне яе кудысьці.

          Уздыхнеш і міжволі задумаешся: куды яна, кволая, на такіх танюсенькіх ножках нясе гэткую вялікую, большую за сябе, ношу?

          І думкі твае, сагрэтыя цяплом, узнімуцца  і паплывуць, паплывуць… Уявіцца вялікі нязведаны край. Свет дробнага і жывога. Ты стаіш, марыш…

          Сонейка, сонца! Хто пяшчотней і цяплей за цябе?

Паводле І. Грамовіча

свернуть

Урок беларускай мовы. Распрацаваны і праведзены Мацюшок Т.С.

развернуть

Беларуская мова 10 клас  (профільная група)

Т.С. Мацюшок, настаўнік беларускай мовы і літаратуры вышэйшай катэгорыі

Тэма : Дзеепрыслоўе як асобая форма дзеяслова

Мэта: стварыць умовы для сістэматызацыі і пашырэння ведаў па тэме; садзейнічаць выпрацоўцы навыку распазнавання дзеепрыслоўяў у тэксце, утварэння дзеепрыслоўяў, ужывання іх у маўленні;выхоўваць талерантнасць.

                                                               Ход урока

I.Арганізацыйны момант. Стварэнне эмацыянальнага настрою

Закончыце прыказкі, вызначце, якой тэмай яны аб’яднаны. Растлумачце іх сэнс.

  1. Дзе нарадзіўся…(там і прыгадзіўся)
  2. Для ўсялякай птушкі …(сваё гняздо міла)
  3. Няма смачнейшай вадзіцы…(як з роднай крыніцы)
  4. Кожнаму свой куток…(мілы)

Зварот да эпіграфа.

Каб любіць Беларусь нашу мілую,

Трэба ў розных краях пабываць.

                                                      А.Ставер

Ці згодны вы з думкай А. Ставера?

Прапаную адправіцца ў віртуальнае падарожжа і пазнаёміцца з традыцыямі, звычаямі іншых народаў. І сёння завітаем у Англію і Іарданію. Пазнаёмімся з традыцыямі і звычаямі гэтых народаў.

II.Зварот да тэксту

                                                         Успаміны араба

Калі я толькі-толькі прыехаў у Англію ў якасці студэнта, я быў літаральна шакіраваны негаварлівасцю англічан. Каб плаціць за навучанне, мне давялося працаваць у краме. Аднойчы да загадчыцы прыйшла яе сяброўка. Потым ужо загадчыца сказала , што гэта была яе цётка. Шчыра кажучы, я не паверыў. Яны не абняліся, не пацалаваліся, проста павіталіся – і ўсё.

Жыхары маёй краіны значна больш дружалюбныя. Дзяцей там горача любяць, няньчацца з імі. У арабскіх краінах шчокі дзяцей заўсёды чырвоныя ад пацалункаў сваякоў. З нараджэння арабы вучаць сваіх дзяцей выказваць пачуцці і словамі , і дзеяннямі. Людзі, якія даўно не бачыліся, абавязкова пацалуюцца, незалежна ад полу і ўзросту.

У першы год навучання ў англійскім каледжы мне і маім сябрам-арабам прыносіла задавальненне шакіраваць англічан. Напрыклад, сустракаючыся раніцай, мы цалавалі адзін аднаго ў шчокі і глядзелі, як на гэта рэагуюць англічане. Мінуў час , і нам надакучылі падобныя эксперыменты. Пражыўшы некалькі гадоў у Англіі, я паехаў на канікулы дадому, у Іарданію. Я ішоў па вуліцы разам са сваім стрыечным братам. Раптам ён узяў маю далонь у сваю, і я інстыктыўна ледзь не вырваў руку, але сваечасова  ўспомніў, што я ўжо не ў Англіі, а на радзіме, дзе гэты жэст сімвалізуе праяўленне сяброўскіх пачуццяў. На вуліцах арабскіх гарадоў можна часта сустрэць мужчын, якія ідуць побач, узяўшыся за рукі.

Так я атрымаў урок адначасовага знаходжання ў дзвюх культурах.

Заданні да тэксту

  1. Вызначце стыль тэксту. Абгрунтуйце сваё меркаванне.
  2. Праца па варыянтах

1варыянт. На аснове тэксту “Успаміны араба” падрыхтуйце невялікі аповед пра звычаі і традыцыі англічан.

2 варыянт. На аснове тэксту “ Успаміны араба” падрыхтуйце паведамленне “  Звычаі і традыцыі Іарданіі”

3 варыянт. Раскажыце, як паводзяць сябе беларусы ў падобных сітуацыях.

III. Зварот да тэмы заняткаў, мэтавызначэнне

Вучні на аснове кластара фармуліруюць задачы ўрока.

Напрыканцы ўрока я буду ведаць…(што такое дзеепрыслоўе, як утвараюцца дзеепрыслоўі, як пішацца часціца не з дзеепрыслоўямі, што такое дзеепрыслоўны зварот і як ён выдзяляецца на пісьме)

Я буду ўмець..(знаходзіць дзеепрыслоўі ў тэксце, рабіць  словаўтваральны, марфемны, марфалагічны разбор дзеепрыслоўяў, будаваць сказы з дзеепрыслоўнымі зваротамі).

IV.Засваенне новых ведаў

Даследчая праца.

Вучні выконваюць заданні, назіраюць за моўнымі з’явамі, робяць вывады:

  • што такое дзеепрыслоўе, якая яго сінтаксічная функцыя?
  • як ўтвараюцца дзеепрыслоўі?
  • як пішацца не з дзеепрыслоўямі?
  • знакі прыпынку ў сказах з дзеепрыслоўнымі зваротамі;
  • правілы ўжывання дзеепрыслоўяў.

Выпішыце з тэксту дзеепрыслоўі, абазначце суфіксы, вызначце  сінтаксічную ролю.

Зрабіце словаўтваральны разбор выпісаных дзеепрыслоўяў.

Зрабіце марфемны разбор выпісаных дзеепрыслоўяў.

Перабудуйце 1 сказ тэксту, замяніўшы адзін з дзеясловаў дзеепрыслоўем.

 

Выпраўце памылкі, дапушчаныя пры ўтварэнні дзеепрыслоўяў

шукаць-шукаўшы

чытаць-чытаўшы

зрабіць-зрабіўшы

смяяцца-смяяўшыся

прасці- прадучы

падыходзіць-падыходзячы

выплываць-выплываючы

слухаць- слухаўшы

здабываць-здабываючы

рабіць- робячы

 

Выпішыце сказ з дзеепрыслоўным зваротам і разбярыце яго па членах сказа, растлумачце знакі прыпынку.

Слоўнікавы дыктант.

Не працуючы, не пішучы, ненавідзячы, не вывучыўшы, не напёкшы, не купляючы, не раскусіўшы, непакоячы, не прытуліўшыся, не абтросшы.

Растлумачце значэнне фразеалагізмаў, падбярыце сінанімічныя ім выразы.

На лес гледзячы,задраўшы нос, не зводзячы вачэй, прапусціўшы міма вушэй, не шкадуючы сіл, не пераводзячы духу, не даючы спуску, вылупіўшы вочы, не пакладаючы рук

V.Творчая праца.

Якія з гэтых фразеалагізмаў можна уключыць у дадзены тэкст, калі ўявіць, што гэта ўспаміны беларуса.  Паспрабуйце запісаць некалькі сказаў, уключыўшы фразеалагізмы.

Дыктант-пераклад

Труд не полюбив, славы не узнаешь. Ненавидя других, посмотри на себя. Не посещая выставки, не узнаешь ничего об искусстве. Не уважая людей,  сам в уважении не будешь.

Якая з гэтых прыказак  найбольш  сугучная з  думкай аўтара тэксту «Успаміны араба”?

VI.Рэфлексія

Закончыце сказы

Дзеепрыслоўе – гэта…

Дзеепрыслоўі утвараюцца…

Дзеепрыслоўны зварот – гэта…

Каб правільна пабудаваць сказ з дзеепрыслоўем, трэба памятаць…

 

VII. Дамашняе заданне

Падрыхтаваць лінгвістычнае паведамленне па тэме : “Дзеепрыслоўе як асобая форма дзеяслова”

 

свернуть

Урок литературы. Разработан и проведен Вабищевич Н.Г.

развернуть

 

 

Урок литературы в 7 классе

А. Грин. «Алые паруса». Автор и его герои.

Цели урока: - Способствовать формированию представления об А. Грине как талантливом русском писателе, авторе феерии «Алые паруса». - Способствовать развитию интереса к творчеству А. Грина. - Знакомство с героями повести «Алые паруса». - Формирование собственного отношения к феерии А. Грина «Алые паруса» её героям; нетерпимость к любым видам насилия и готовность противостоять им; доброжелательное отношение к людям; приобщение к духовно-нравственным ценностям русской литературы.

Оборудование. Портрет А. Грина. Выставка книг писателя. Компьютер, презентация, видеоролики из фильма.

 Ход  урока.

 

Этап мотивации (самоопределения) к учебной деятельности.

(Шум моря, крики чаек, скрип снастей) (фон)

УЧИТЕЛЬ. «Туман еще не рассеялся; в нем гасли очертания огромного корабля, медленно повертывающегося к устью реки. Его свернутые паруса ожили, расправляясь и покрывая мачты бессильными щитами огромных складок… Но вот воздушный напор усилился, рассеял туман и вылился по реям в легкие алые формы, полные роз. Розовые тени скользили по белизне мачт и снастей, все было белым, кроме раскинутых, плавно двинутых парусов цвета глубокой радости».

Правда, красивые строки? Сквозь них словно проглядывает синее морское пространство, словно мы выглянули в окно, выходящее на море. Окно открывается (фон УСИЛИВАЕТСЯ): свежесть морского ветра, и соленые брызги, и шум прибоя врывается в комнату !!!

. То же случается, когда мы открываем книги Александра Степановича Грина.

Слайд 1. (портрет)

 «Когда дни начинают пылиться и краски блекнуть, я беру Грина. Я раскрываю его на любой странице. Так весной протирают окна в доме. Все становится светлым, ярким, все снова таинственно волнует, как в детстве», - писал Даниил Гранин. Как вы понимаете его слова?

 

 

 

Этап актуализации

Слайд 2 Давайте прочитаем сообщение о писателе

Алекса́ндр Грин (настоящая фамилия — Грине́вский; родился 23 августа 1880,  в Крыму) — русский писатель и поэт, автор фантастических произведений.Начал печататься в 1906 году, всего опубликовал около четырёхсот произведений.

Создатель вымышленной страны, которая получила название «Гринландия». В этой стране происходит действие многих его произведений, в том числе самых известных его романтических книг — романа «Бегущая по волнам» и феерии «Алые паруса».

 

Сообщение ученика о жизни Грина

 

УЧИТЕЛЬ: На самом деле, Окружающая действительность была суровой, жизнь невыносимой, трудной. Подробнее вы познакомитесь с биографией писателя дома, прочитав статью учебника.

 

 

Знакомство с героями повести «Алые паруса»

 

Слайд 3. (названия книг Грина)

Грин старался убежать от такой жизни в свою вымышленную страну. «Блистающий мир», «Бегущая по волнам», «Золотая цепь», «Алые паруса» - вслушайтесь в эти названия! (расставить книги)

Сегодня мы поговорим о сказочной повести (отставить отдельно) «Алые паруса». и попробуем совершить с героями феерической повести «Алые паруса» путешествие к берегам, где живёт мечта о чуде в душе маленькой прелестной девочки с музыкальным именем Ассоль, узнать тайну алых парусов, поразмыслить о великой силе любви.

 Слайд 4. («Алые паруса»)

Словарная работа

Феерия, так определил сам писатель жанр своего произведения. Ребята, как вы думаете, что такое феерия?

Словарная работа: Феерия – театральное представление сказочного содержания, требующее пышной постановки и сценических эффектов, волшебное сказочное зрелище.

 В самом деле, мир повести похож на волшебную сказку.

Когда писатель создавал это произведение, то, наверное, он думал о счастье 

Прежде чем перейти к знакомству с героями феерии, предлагаю викторину «в шляпе» (карточки с вопросами по тексту)

 

Знакомство с героями

Пленительную повесть «Алые паруса» Грин начал писать в Петрограде, в 1920 году, когда после тифа смертельной болезни бродил по городу и каждую ночь искал ночлега у случайных людей.

 

Слова учеников об Ассоль и Грее

 

Выводы:

Слайд 5. (Ассоль)

1 текст(читают дети)

Небольшой посёлок Каверна, где живёт маленькая девочка Ассоль, мечтающая о настоящей и большой любви. Ассоль – бедная девушка, живущая с отцом. Однажды старый собиратель легенд Эгль сказал, что за ней приплывет принц под алыми парусами. Девушка всем сердцем поверила, и ждала своего принца.

 ( демонстрация отрывка из художественного фильма: «скоро расцветёт в Каперне сказка…»)

 

Слайд 6. (Грэй)

2 текст А где-то далеко-далеко в огромном замке живёт благородный, смелый мальчик Артур Грэй. Артур Грэй – единственный наследник знатного богатого рода, ищущий себя и свое место в мире. С пятнадцати лет он покидает родной дом и отправляется в плаванье.

Я: который чуть позже произнесёт  такие слова:

 

 «Я прихожу к той, которая ждёт только меня, я же не хочу никого другого, кроме неё…благодаря ей я понял одну нехитрую истину».

 

 

Фрагмент фильма 2. Если душа человека жаждет чуда-сделай для него это чудо. Новая душа будет у него и новая — у тебя». 

 

 

Работа на карточках

 

Ребята,вы должны выбрать и записать на карточки те качества, которыми обладали Грэй и Ассоль, идя к своей мечте. ( Выходят, прикрепляют на  доску).

Примерные ответы: 1. Вера в прекрасное, вера в чудеса, вера в сказку и чудесное исполнение мечты; искренность, трудолюбие, чтение книг - все это ведёт Ассоль к своей мечте. 2. Захватывающая любовь Грэя к морю, мечта быть капитаном, умение преодолевать трудности, целеустремленность, решительность, умение ценить прекрасное, доброта, чуткость, благородство - все эти качества позволили Грэю исполнить свою мечту и мечту Ассоль.

 

 

 

Учитель: Человек всегда верил в чудо. Смотрите, 1920 год создания

Фильм 1961

Песня ребята надо верить 1972 (слушать)

Фильм выше радуги зурбаган 1985 (слушать)

С2010 года выпускные вечера в санкт-петерб. Называются алые паруса. (Видео плывущего корабля)2016 выпуск.зурбаган

Я. А вы верите в чудо? Что для вас детей 21 века информационного века сейчас является чудом? (раздать шаблоны парусов. На обр стороне рисуем или пишем о чуде в вашей жизни, о мечтах и желаниях)

Проектная деят-ть.

 

Что вам нужно сделать, чтобы ваша мечта осуществилась? Напишите)))

Каждый выходит к доске и вешает кораблик. Если желаете, можете поделиться с нами

Доп.зад. Карточки с вопросами по тексту.

Викторина.в шляпе

1.Как А.Грин определил жанр своего произведения? (феерия)

  1. Кто такой Лонгрен? .( Отец Ассоль, матрос.)
  2. Каким ремеслом занялся Лонгрен, чтобы прокормить семью?( Он стал делать игрушечные корабли.)

4.Как звали жену Лонгрена? (Мери)

5.Где развиваются события повести ? ( На берегу моря, в Каперне)

6.«В этот вечер была холодная, ветреная погода…» А что случилось в этот вечер? (продрогла и заболела Мери пошла в Лисс, заложила кольцо и раздобыла немного денег. Она промокла...)

7.«Десять лет скитальческой жизни оставили в его руках немного денег..» О ком речь ? ( О Лонгрене).

8.«Он стал работать…» Чем занялся Лонгрен? ( «Скоро в городских магазинах появились его игрушки…»

9.«Она также просила тебя!» Чьи это слова? К кому они обращены?(Лонгрен говорит Меннерсу )

10.«…разве они умеют любить ? Надо уметь любить, а этого-то они не могут.» О ком так говорит герой  ? (О жителях Каперны.)

  1. Что было любимым развлечением Ассоль? (Забраться на колени к отцу и слушать рассказы его о людях и о жизни.)

14.Седые кудри, серая блуза, синие брюки. Высокие сапоги, трость и сумка…Кто это? ( Эгль, известный собиратель песен, легенд, преданий и сказок.)

15.Кто такой Эгль?

16.Чей дом был мрачен внутри и величествен снаружи?( Артура Грэя.)

  1. Чей портрет перед нами : « Стиранное много раз ситцевое платье…, худенькие загорелые ноги, темные густые волосы, забранные в кружевную косынку… Каждая черта.. выразительно  легка и чиста…» (Ассоль)
  2. «Не знаю, сколько лет пройдет… Однажды утром…» Кто предсказал будущее Ассоль? (Эгль).
  3. Почему Грей испортил картину, изображавшую распятие ? («Я не могу допустить, чтобы при мне торчали из рук гвозди и текла кровь. Я этого не хочу.»)
  4. Какой эпизод сделал друзьями Грея и служанку Бетси? (Бетси обварила руку, а Грей специально ошпарил себе руку, чтобы почувствовать , как больно девушке.)
  5. Какую роль сыграл Грей в судьбе Бетси ? (Он дал ей денег, чтобы она могла выйти замуж за любимого человека.)

25.С кем играл в детстве Артур Грей ? ( Один)

  1. «Грей несколько раз приходил посмотреть на эту картину….» А что было изображено на картине? ( Корабль)
  2. Продолжите фразу :« Осенью, на пятнадцатом году жизни, Артур Грей ….» ( «…тайно покинул дом…») 
  3. Продолжите фразу : «Капитан»Ансельма»…заранее торжествовал, представляя, как месяца через два Грей скажет ему…» ( Я хочу к маме…)
  4. Как назывался новый корабль Грея ?( «Секрет»)
  5. «С тех пор так ее и зовут…»  А как звали Ассоль в Каперне? (Ассоль Корабельная.)
  6. Как на ее пальце появилось кольцо? (Грей одел ей кольцо, пока она спала.)

 

свернуть

Урок біялогіі. Распрацававны і праведзены Козел Ж.І.

развернуть

План урока біялогіі 8 клас

Ж.І.Козел, настаўнік біялогіі вышэйшай катэгорыі

 

Тэма ўрока: абагульненне і кантроль ведаў па тэме “Надклас рыбы”

Мэта ўрока:

  1. Абагуліць веды аб асаблівасцях знешняй і ўнутранай будовы рыб, іх размнажэнні і развіцці, разнавобразнасці і гаспадарчым значэнні, выпрацаваць навыкі работы з дадатковай навукова – папулярнай літаратурай па дадзенай тэме.
  2. Развіваць мысленне з дапамогай заданняў па абагульненні, параўнанні.
  3. Праз сумесную работу ў групах садзейнічаць фарміраванню пачуцця калектывізму, кантролю і ўзаемакантролю ў класе.

Абсталяванне: табліцы рыбы, шкілеты рыб, вільготныя прэпараты.

 

ХОД УРОКА

І. Арганізацыйны момант

 - Добры дзень! Вы ўсміхаецеся, значыць ён на самай справе добры. Няхай наш сённяшні ўрок прыбавіць вам дабра і цяпла. Зараз вы праслухайце песню і скажыце, аб чым пойдзе сёння гаворка.

(Уключаецца песня “Рыбка”)

ІІ. Праца па замацаванні матэрыялу

  • Правільна. Сёння пойдзе гаворка аб рыбах. Мы з вамі правядзём

урок абагульнення матэрыялу. Пагэтаму мэта нашага ўрока: (вучні ставяць мэту)

- Мы з вамі адпраўляемся ў падарожжа на 2-х рыбалавецкіх  суднах. Назва аднаго з іх “Акулы”, а другога “Скаты”. За кожны правільны адказ каманда атрымлівае 1 рыбку, якая заплыла ў іх сеткі. А ў канцы ўрока мы падвядзем вынікі і ўбачым чыё рыбалавецкая судна налавіла больш рыбы.

І.Конкурс. Выкананне тэставых заданняў. (узаемакантроль груп). (Адказы напісаны на дошцы)

ІІ. Конкурс “Блеф – клуб”

          Па прапанаваным апавяданні – фантазіі з памылкамі, каманды на слых запісваюць памылкі, затым зачытваюць і мы абмяркоўваем.

Гісторыя дзядулі- фантазёра Карпа

          Аднойчы летнім ранкам я, як заўсёды, знаходзіўся на беразе маляўнічага возера. Закінуў вуду – клюе. Цягну – бачу: рыба глядзіць на мяне і часта вінавата маргае (1) сваімі вялікімі круглымі вачыма. Луска ад страху ўстала на ёй дыбам (2). Зняў яе з кручка, адчуваю: скура ў яе сухая і гарачая (3), а яе маленькае трохкамернае(4) сэрца ад страху хутка б’ецца. Яна адкрывае рот і штосьці гаворыць (5), зразумець не магу аб чым, толькі вельмі хрыпла, мабыць былі пашкоджаны яе галасавыя звязкі (6).

          Паглядзеў я бедалагу і вырашыў падкарміць. Карміў з рукі (7) тым, чым было. А таксама падлічыў яе ўзрост па вострых зубах, (8) было ёй усяго гадоў 5. Ну, думаю зусім яшчэ маладая (9). А рыбка, нібы рукамі, узмахнула парным хваставым (10) і няпарным (11) грудным плаўніком з просьбай: “Адпусці!”.

          Дзеду стала шкада рыбку! Адпусціў яе Карп  без сваіх 3-ох жаданняў. З тых пор яго залатая рыбка кожнае лета плыве да дзеда пад гукі дудачкі ўнука (12) дзеда Карпа. Так добра чуць рыбе дапамагаюць маленькія адтуліны па баках яе цела (13), якія  называюцца бакавымі лініямі. Убачыўшы свайго выратавальніка, рыбка віляе хвастом і радасна выскаквае з вады (14). Дзядуля і рыбка засталіся сябрамі.

ІІІ. Конкурс “Рыбная кухня”

  • Вы вельмі добрыя, умелыя павары, якім патрэбна прыгатаваць страву з рыбы: запісаць на ёй усю магчымую інфармацыю па прапанаваным заданні.

Заданне 1-ай камандзе: Работа з Паінт

  1. На прапанаваным сілуэце рыбы вызначыць і падпісаць усе віды плаўнікоў і органы пачуцця рыб, а таксама абазначыць усе прыстасаванні рыб да жыцця ў водным асяроддзі.
  2. На нямой рыбе падпісаць органы, да якіх сістэм унутранных органаў яны адносяцца?

ФІЗКУЛЬТХВІЛІНКА

          Я называю вам выказванні аб рыбах. Калі няправільна - вы прысядаеце, калі правільна - махаеце рукамі.

  1. Сэрца трохкамернае.
  2. Выдзяляльная сістэма прадстаўлена мальпігіевы сасуды.
  3. Нервовая сістэма прадстаўлена спінным і галаўным мозгам.
  4. Большасць рыб раздзельнаполыя.
  5. Праз 9-14 сутак пасля апладнення фарміруецца лічынка.
  6. Нераст – гэта прыжыўленне рыб.
  7. Для рыб характэрны рэфлексы.
  8. Каляровы зрок успрымаюць храстковыя рыбы, а касцявыя чорна –белы.
  9. IV. Конкурс “Біялагічны футбол”

(Каманды сапернічаюць паміж сабою)

          А цяпер наша традыцыйная старонка “У свеце цікавага”. Усе вы многа папрацавалі дома з навукова–папулярнай літаратурай, пагэтаму падрыхтавалі нам паведамленні. А ці разводзяць рыб у Столінскім раёне?

  1. V. Конкурс “Складзі прыказкі”
  2. Была бы рыба, а (рыбак найдется)
  3. Будешь спать на берегу, не (наловишь на уху)
  4. Рыбка в реке – еще (не в руке)
  5. Рыбка мелка, да (уха сладка)
  6. Закидываешь удочку вперед (оглянись назад)
  7. Чем больше зависти, тем (меньше рыбы)
  8. VI. Конкурс “Назаві клас рыб”

          Прагляд на камп’ютары рыб. Якія прыстасаванні выпрацаваліся ў рыб да асяроддзя пражывання.

VII. Конкурс “Назаві рыбы на літару К”

К                                    К

К                                    К

К                                    К

К                                    К

К                                    К

К                                    К

VIII. Конкурс “Конкурс капітанаў”

  1. Ці праў вучань, сказаўшы: “Рыбы зімою спяць з закрытымі вачыма? Чаму?
  2. Чаму рыбы маюць розную афарбоўку цела? Што вызначае афарбоўку цела рыб?
  3. У акварыуме да сляпога шчупака пусцілі рыб. Не бачычы іх, шчупак без промаху пералавіў усіх. Якім чынам яна іх знайшла?
  4. Рыба, выцягнутая з вады, гіне. Чаму?

ІХ. Конкурс “Назва рыб, якія маюць літару Р”

          Якую думку А. Плотнікаў уклаў у радкі свайго верша?

Океан седой гремит набатно

Он таит обиду в глубине.

Чёрные раскачиваются пятна

На крутой разгневанной волне.

Стали люди сильными как боги,

И судьба Земли у них в руках,

Но темнеют страшные ожоги

У земного шара по баках.

          Зараз мы з вамі падзвядзем вынікі і паглядзім, якая каманда атрымала перамогу. (Перамагла каманда….)

РЭФЛЕКСІЯ:

          У кожнага з вас ёсць рыба, на якой напісана: урок быў: цікавы, нецікавы: мне асабліва спадабалася на ўроку: мой настрой быў: звычайны, бадзёры, дрэнны. Мне можна паставіць адзнаку:

 

! – свае рыбкі мы зберажэм для будучых пакаленняў і адправім іх

на астравы (прымацоўваем на дошку)

 

Дамашняе заданне: міні –сачыненне “Я….рыба, жыву ў вадзе”.

Прыём фіш (малюй рыбу)

На камп’ютары дамаляваць рыбу

Адказы на тэставыя заданні

1 – в

2 – в

3 – а

4 –б

5 –а

6 –в

7 – б

8 –г

9 –а

10-а

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Надклас рыбы.

  1. Узрост рыбы можна вызначыць па яе:

А) памерах

Б) масе

В) лусцы

  1. Рыба ўспрымае накірунак і сілу цячэння вады з дапамогай:

А) вачэй

Б) вусоў

В) бакавой лініі

  1. У рыб рэбра далучаюцца да пазваночніка:

А) у тулавым аддзеле

Б) у хваставым аддзеле

В) у тулавым і хваставым аддзелах

  1. Плавальны пузыр маецца

А) ва ўсіх рыб

Б) у косных рыб

В) у храстковых рыб

  1. Кроў, насычаная кіслародам, называецца

А) артэрыяльнай

Б) вянознай

В) гемалімфай

  1. Мача, якая ўтвараецца, паступае спачатку:

А) мачавы пузыр

Б) мочаспускальны канал

В) мачаточнікі

  1. Да няпарных плаўнікоў рыбы не адносіцца:

А) спінны

Б) брушны

В) падхваставы

8.У рыб газаабмен з акружаючым асяроддзем адбываецца ў:

А) жаберных тычынках

Б) жаберных дугах

В) жаберных крышках

Г) жаберных пялёстках

  1. Чэрап злучаны з пазваночнікам:

А) нерухома вы ўсіх рыб

Б) рухома ва  ўсіх рыб

В) у адных відаў рухома, а  ў іншых нерухома.

  1. Электрычныя скаты маюць па баках цела электрычныя органы.

А )відазмененыя мышцы

Б) плавальны пузыр

В) галава

свернуть

Урок химии. Разработан и проведён Багаевой И.И.

развернуть

8 клас

Урок обобщения и систематизации знаний и умений «Оксиды. Кислоты. Соли. Основания»

И.И.Багаева, учитель химии высшей категории

 

Цели урока. Обучающая. Повторение, углубление и обобщение сведений об основных классах неорганических соединений: построение названий соединений, классификация, способы получения, химические свойства, генетическая связь между основными классами неорганических соединений.

 

Развивающая. Развитие «химического» мышления, умения использовать терминологию, ставить и разрешать проблемы, анализировать, сравнивать, обобщать и систематизировать информацию.

 

Воспитывающая. Формирование интереса к учению, стремления добиваться успеха в учебе за счет добросовестного отношения к своему труду, создание положительной психологической атмосферы, воспитание чувства взаимного уважения между ребятами для максимального раскрытия их способностей на уроке.

 

Форма урока. Беседа с элементами исследовательской и самостоятельной работы учеников, работа у доски, индивидуальная, групповая работа, выполнение лабораторных опытов.

 

При подготовке данного урока был заранее роздан дополнительный материал, подготовленный учителем: «Суд над кислотой» (см. приложение), сценка «Кто я?».

 

Оборудование и реактивы. Н а с т о л а х у ч е н и к о в: опорные схемы (оксиды, кислоты, основания), дидактическая игра «Лабиринт “Соли”», дидактические карточки с заданиями, вращающиеся круги, пробирки с реактивами: оксид кальция, вода, фенолфталеин, метилоранж, пронумерованные пробирки (1, 2, 3 – вода, кислота, основание).

 

Н а д е м о н с т р а ц и о н н о м с т о л е: гидроксид натрия, сульфат меди(II), кислота, индикаторы, карбонат и оксид кальция, оксид меди, натрий металлический, вода.

 

ХОД УРОКА

 

  1. Организационный момент, вступительное слово учителя о целях урока

 

Учитель.

 

Химия – такая есть наука,

Учить ее по книжкам – скука:

Формулы, законы, элементы,

Уравнения... И прочие моменты.

Из нее, однако, можем мы узнать,

Что и как, и надо ли взрывать,

Что нельзя нам с вами есть и пить,

Чтоб потом себя не хоронить,

Из чего все вещи, что вокруг…

Они возникают просто вдруг!

Чтобы это знать и более,

Учат химию в нашей школе.

 

Итак, ребята, на предыдущих уроках химии мы подробно разбирали состав и свойства неорганических соединений различных классов.

 

На доске записана тема:

 

«Важнейшие классы неорганических соединений»

 

 

 

Учитель. Целью сегодняшнего урока является повторение и обобщение знаний по этой теме в занимательной форме.

 

Ребята, если вы обратили внимание на доску, то, наверное, заметили, что от названия темы вниз идут четыре стрелки. Пустые места под стрелками мы будем заполнять по мере отгадывания загадок.

 

  • «Их получают путем горения

Или сложных веществ разложения.

В них два элемента, один – кислород.

Я отнесу к ним и известь, и лед».

Какие это вещества?

 

(О т в е т. Оксиды.)

 

  • «Они имеют кислый вкус.

В них изменяет цвет лакмус.

А если активный металл попадет,

Получим мы соль и еще водород».

 

(О т в е т. Кислоты.)

 

  • «В каких веществах у фенолфталеина

Бывает не жизнь, а сплошная малина?»

 

(О т в е т. Щелочи.)

 

  • «Хлориды и нитраты,

Сульфаты, карбонаты

Я без труда и боли

Объединю в класс...»

 

(О т в е т. Соли.)

 

  1. Повторение свойств оксидов

 

Учитель. Ребята, к нам в гости напрашивается одно вещество. Вы должны отгадать, кто это?

 

Сценка «Кто я?»

 

Я у древних химиков самым главным веществом считалась. «Начало всех начал», – говорил греческий ученый Фалес, живший в VI в. до н.э. и утверждавший, что окружающий мир возник из меня – «первичной материи». Я в древности считалась матерью жизни и смерти. Мне поклонялись, а по преданиям древней Руси во мне жили русалки и водяные.

 

Я у древних народов Азии в прошлом служила причиной войн и борьбы.

 

Я являюсь вечным двигателем, который не ломается, не ржавеет, не горит, не гниет и никем не уничтожается.

 

Кто я?

 

(О т в е т. Вода.)

 

Учитель. К какому классу веществ относится вода?

 

Какие вещества называются оксидами?

 

Приведите классификацию оксидов.

 

Несколько учеников приглашаются к доске.

 

Учитель. Ваши знания об оксидах мы проверим экспериментально. Заглядывая в опорную схему (схема 1), вам надо доказать, что СuО и СаО – основные оксиды, а СО2 – кислотный оксид. Но перед тем как выполнять эту работу, мы проведем экзамен по технике безопасности. На чью голову я буду надевать переходящую корону ТБ, тот будет задавать вопросы.

 

Схема 1

 

Оксиды

 

 

 

1) Как надо обращаться с химическими веществами при выполнении работ?

 

2) Что надо делать при попадании кислот и щелочей на кожу?

 

3) Как правильно нужно разбавлять кислоты?

 

4) Как правильно держать пробирку при нагревании жидкости?

 

Пока ученики у доски размышляют над своими экспериментами, мы с вами проведем игру «Как получить оксид?»

 

Самостоятельная работа

 

Формулы каких оксидов вы должны вписать в клеточки с вопросительными знаками? (По принципу «крест-накрест», например формулу оксида углерода(IV) пишут в нижней правой клетке, а марганца – в верхней второй клетке.)

 

После завершения работы – устная проверка ответов.

 

К а р т о ч к а № 1

 

 

 

К а р т о ч к а № 2

 

 

 

Учитель. Ну а теперь, будущие химики, расскажите о своих экспериментах.

 

Учащиеся у доски демонстрируют и комментируют опыты.

 

  1. Повторение свойств оснований

 

Учитель. А теперь, ребята, понаблюдаем за моими действиями.

 

(Проводит опыт взаимодействия натрия с водой и одновременно читает стих.)

 

«Я очень маленького роста

И получаюсь очень просто:

Берут стакан, а в нем вода;

Теперь кладут металл сюда.

Хлопок! И взрыв! И сноп огня!

И вы получите меня.

Хоть польза от меня огромная,

Натура я довольно скромная.

Вот индикатор влей сюда,

И я краснею от стыда…»

О чем идет речь?

 

(О т в е т. NaOH.)

 

А теперь, ребята, проведем лабораторную работу. Перед вами вода, оксид кальция, фенолфталеин. Вы должны доказать, что СаО – основной оксид. Что при этом получается? О чем говорит изменение цвета фенолфталеина?

 

Ребята, вы посмотрели два опыта. Какой же вывод напрашивается по ним?

 

Ученик. Основания получаются при взаимодействии активного металла с водой и оксидов активных металлов с водой.

 

Учитель. Когда-то вы сочиняли стишки о разных веществах. Вспомните, пожалуйста, стишок, посвященный основанию.

 

Ученик.

 

Если в формуле заметишь –

Впереди металл стоит

И своей ОН-подвеской

Как большим хвостом вертит,

Ты не думая ответишь:

«Знаю, это – гидроксид».

Но гидроксид – начало названия,

А класс веществ – основания.

 

Учитель. Какие вещества называются основаниями?

 

Вспомните классификацию оснований (схема 2).

 

Схема 2

 

Основания и их свойства

 

 

 

Ребята, растворимые основания или щелочи у нас есть в лаборатории, нам их присылают. А вот нерастворимых оснований готовых нет. Мы их получаем сами, проводим опыты. Ваша задача – получить Cu(ОН)2.

 

Я, конечно, могу вам немного подсказать теоретически... У меня здесь спрятана запись уравнения реакции получения Cu(ОН)2.

 

Кто-то стер часть записи, что же делать?

 

... + ... = Сu(ОН)2 + ...

 

Восстановите запись в тетрадях. И получите практически из веществ, данных в пробирках, Сu(ОН)2.

 

Один ученик восстанавливает запись на доске, другой проводит опыт взаимодействия CuSO4 с NaOH на демонстрационном столе.

 

В это же время с классом проводится с а м о с т о я т е л ь н а я р а б о т а.

 

Самостоятельная работа

 

Из предложенного списка веществ выбрать основания и отдельно расположить щелочи и нерастворимые основания.

 

К а р т о ч к а № 3

 

NaOH, HCl, LiOH, Cu(OH)2, H2SO4, Fe(OH)3, CaO, CO2, Ca(OH)2, Al(OH)3.

 

К а р т о ч к а № 4

 

KОН, H2SO4, Ba(OH)2, Fe(OH)2, CuO, SO2, Zn(OH)2, Pb(OH)2, Al2O3, HNO3.

 

Ученики вместе с учителем проверяют правильность выполнения работы.

 

  1. Повторение свойств кислот

 

Учитель. Ребята, немного прервемся и послушаем в вашем исполнении стихотворную пьесу «Суд над кислотой» (см. приложение).

 

Ученики декламируют заранее подготовленную мини-пьесу.

 

Учитель. Дайте определение кислотам. Как классифицируются кислоты? (Схема 3; таблица)

 

Схема 3

 

Свойства кислот

 

 

 

Проведем небольшую исследовательскую работу. Перед вами три пронумерованные пробирки. Вам надо определить, в какой пробирке находится кислота. (Набор реактивов NaOH, H2SO4, Н2О, метилоранж.)

 

А теперь проведем конкурс «Вращающиеся круги». Вы должны совместить эти диски (рис. 1) таким образом, чтобы формулы кислот в окошках соответствовали названиям их солей.

 

Рис. 1. «Вращающиеся круги». Круг «а» соединен с кругом «б» так, чтобы, вращая их, можно было увидеть в окошках формулы кислот

 

 

Учитель. Если в кислоте атом водорода я заменю на атом металла, то что я получу? Напишите формулы веществ, которые получаются при взаимодействии натрия и кальция со всеми кислотами из таблицы (см. таблицу).

 

Таблица

 

Состав кислот. Соли

 

(Учащиеся пишут формулы солей, затем все вместе их проверяют.)

 

Мы получили с вами соли.

 

  1. Повторение свойств солей

 

Учитель. Дайте определение солям. Как классифицируются соли?

 

А теперь пять человек отправляются в путешествие в царство Солей (схема 4 «Лабиринт»). Если формула вещества соответствует приведенному под ней названию, то вы переходите к следующему пункту по стрелке «да», если не соответствует – по стрелке «нет». Можно войти в любой «вход». Но правильный «выход» только один – «пункт Г». Остальные работают со мной. Назовите мне соль, с которой мы ежедневно сталкиваемся дома. (Ученики отвечают, что это поваренная соль.)

 

Схема 4

 

Лабиринт

 

 

 

Ученые подсчитали, что человек в день употребляет 12–15 г поваренной соли. Сосчитайте, сколько соли вы потребляете за месяц, за год. Сколько соли вы съели за свою жизнь (14 лет).

 

Ученики проводят подсчеты, проверяют вместе с учителем.

 

За месяц: 15 г•30 = 450 г, за год: 450 г•12 = 5,4 кг,

 

за 14 лет: 5,4 кг•14 = 75,6 кг.

 

  1. Подведение итогов

 

Учитель. Теперь мы с вами подведем итоги. Перед вами опорная схема «Генетическая связь между основными классами неорганических соединений» (схема 5).

 

Схема 5

 

Генетическая связь между основными классами неорганических соединений

 

 

 

Повторяя свойства и способы получения этих веществ, мы пришли к выводу, что они между собой взаимосвязаны.

 

 

Рис. 2. Забавная рожица для ответов на вопросы теста. Верхний ряд кружков соответствует ответу «а», средний – «б», нижний – «в». Если ответы верные, то получается улыбка, как показано на рисунке

 

 

И для закрепления того, что мы с вами прошли, выполним тест. В задании по вариантам выберите правильный ответ и обведите красной ручкой или фломастером соответствующие точки на рисунке (рис. 2). А теперь эти точки соедините линией. Затем поднимите свои работы, и я увижу ваши улыбки.

 

Т е с т

 

В а р и а н т 1.

 

1) Из предложенного перечня выберите основной оксид:

 

а) Na2O; б) SO3; в) Р2О5.

 

2) В результате взаимодействия оксида серы(VI) с водой образуется:

 

а) основание; б) кислота; в) соль.

 

3) В растворах щелочей фенолфталеин имеет цвет:

 

а) бесцветный; б) синий; в) малиновый.

 

4) Какой металл не реагирует с соляной кислотой?

 

а) Натрий; б) серебро; в) цинк.

 

5) Вещества какой пары могут реагировать между собой?

 

а) NaOH + HCl; б) NaCl + Zn; в) Аu + H2SO4.

 

В а р и а н т 2.

 

1) Из предложенного перечня выберите кислотный оксид:

 

а) СО2; б) СаО; в) K2О.

 

2) В результате взаимодействия оксида натрия с водой образуется:

 

а) кислота; б) щелочь; в) соль.

 

3) В растворах щелочей лакмус имеет цвет:

 

а) бесцветный; б) фиолетовый; в) красный.

 

4) Что из перечисленного не подходит для характеристики соляной кислоты?

 

а) Сильная;

 

б) двухосновная;

 

в) бескислородная.

 

5) Вещества какой пары могут реагировать между собой?

 

а) Zn + НСl;

 

б) Fe(OH)3 + SiО2;

 

в) Ag + H2SO4 (разб.).

 

  1. Домашнее задание

 

Учитель. Пришла телеграмма: «Пропали вещества А и В, вместо них появилось неизвестное вещество С».

 

Вам надо разыскать эти вещества. Итак, вы отправляетесь на поиски:

 

SО3 + H2O —> А;

 

СаО + H2O —> В;

 

А + В —> С.

 

О ходе вашего путешествия и поисков напишите или нарисуйте (в виде какой-нибудь творческой работы), а на следующем уроке мы подведем итоги ваших работ.

 

  1. Заключение и критерии выставления итоговой оценки

 

Учитель. С какой трудностью вы столкнулись и как вы решили эту проблему? Что понравилось и не понравилось на уроке? Почему?

 

(Выслушивается мнение одного-двух учеников. Подводятся итоги.)

 

1) Если все задания выполнены и бо'льшая часть оценок «5» – поставьте «5»;

 

2) если все задания выполнены, но преобладает оценка «4» – поставьте «4»;

 

3) если задания сделаны на оценку «3» или «4», или есть прочерки – поставьте «3»;

 

4) если вы не справились с двумя и более заданиями – поставьте прочерк.

 

Урок заканчивается гимном:

 

«Мы рождены пролить все то, что льется.

Просыпать то, чего нельзя пролить.

Наш класс химическим не зря зовется,

Мы будем вечно химию любить.

Все выше, и выше, и выше!

К вершинам науки идем,

Когда мы все школу закончим,

Смелее по жизни пойдем!»

 

ПРИЛОЖЕНИЕ

 

Суд над кислотой

 

СУДЬЯ.

 

Суд мы начнем. Дело здесь непростое.

Суд мы вершим над самой Кислотою.

Скажет пусть речь Прокурор наш сначала:

Как Кислота подсудимой стала?

В чем преступленье ее заключается?

Иль в наказании она не нуждается?

 

ПРОКУРОР.

 

С жалобой многие в суд обращались,

Что при общении с ней обжигались.

Скажут еще – при ее попадании

Гибнет металл, разрушаются здания.

Мрамор, гранит украшают строения,

Их разрушает она, к сожалению.

Язву желудка она вызывает,

Если в избытке в нем пребывает.

Зубы крошатся, ожоги на коже...

На преступление это похоже.

Если вдруг дождик кислотный прольется,

Многим тогда от нее достается:

Травы пожухнут, лес высыхает,

Рыба в озерах порой исчезает.

Губит природу она без сомненья,

Очень тяжелое то преступление.

Надо сказать, что особенно скверная

Та кислота, что зовем мы все cерная.

Если уж где-то она и прольется,

То чернота лишь вокруг остается.

И, обращая слово к суду,

Требую я наказать Кислоту!

 

СУДЬЯ.

 

Итак, господа, суд продолжается,

Слово Защитнику предоставляется.

 

АДВОКАТ.

 

Я заявляю, что это шантаж!

Кого подвергала она опасности,

Тот никогда не учил инструктаж

По технике безопасности!

Чтоб с кислотой без опаски общаться,

Надо лишь знать, как с ней обращаться…

Так, например, чтобы жертвой не стать,

Надо вам знать, что к чему приливать.

Только незнайки не помнят, наверное,

Как разбавляют кислоту серную.

Если решили ее разбавлять,

В воду должны вы ее приливать.

Она тяжелее, на дно оседает,

Между молекул воды проникает,

Не будет ожогов и тяжких последствий,

Не будет причин для судов и следствий.

Если незнайка, наоборот,

На кислоту вдруг воду польет,

То, чуть коснувшись, вода закипает –

Брызги летят и в глаза попадают.

Если пролил кислоту на одежду,

Сам виноват, потому что невежда,

Свойства кислот не учил ты прежде,

И результат вот – дыра на одежде.

 

СУДЬЯ.

 

Свидетели дело сейчас прояснят,

Вызывается фармацевт-гомеопат.

 

ФАРМАЦЕВТ-ГОМЕОПАТ.

 

Я расскажу вам о пользе кислот,

Может, не знает о них наш народ.

Если ты проглотил аскорбинку,

Твой организм получил витаминку.

Знай, закрывает болезням врата

Аскорбиновая кислота!

Если простыли, болит голова,

Вас аспирин выручает сперва.

Яблоко ешь – кислый вкус красота,

В яблоке – яблочная кислота.

Яблочный уксус по ложечке пейте,

И обязательно вы похудеете.

Уксус столовый на кухне хранится –

Для консервации он пригодится.

Но и компресс из него помогает,

Быстро он жар при простуде снижает.

Фрукты и овощи, щавель, крапива

Кислоты содержат – и это не диво.

Есть в муравьях и крапиве невинная

С виду совсем кислота муравьиная.

Жжет она кожу, но есть в ней и прок –

Ваш ревматизм она вылечит в срок.

Лучше не жуйте косточки вишни

И абрикосов – это все лишнее.

Будет вам плохо – диагноз такой:

Синильной отравлены вы кислотой.

Думаю, что совсем не приукрашу,

Если хвалить буду я простоквашу,

Есть в ней молочная кислота –

Молодость ваша и красота.

Аминокислот в организме полки,

В цепях они образуют белки.

А без белков нет ни мышц и ни кожи,

Скажите, на что же мы будем похожи?!

СУДЬЯ. Директор завода – свидетель второй,

С серной давно он знаком с кислотой.

 

ДИРЕКТОР.

 

Вам известно уже, наверное,

Очень важна кислота серная.

И без нее нам, как ни крутись,

Верьте не верьте, не обойтись

При производстве красок и лаков;

Нефть очищает прекрасно от шлаков.

Аккумуляторы автомобилей

Без кислоты бы нам не послужили.

Надо нам ее не судить,

А по достоинству оценить.

 

СУДЬЯ. Ну а теперь подсудимой слово.

 

КИСЛОТА.

 

Я объяснить все вам готова,

Если права я, суд пусть решает,

Может, меня он все ж оправдает?

В чем виновата я? Не понимаю...

Что я умею, то выполняю.

Беды все там от меня случаются,

Где люди со мною не так обращаются.

Построили заводы разные,

Летят из труб вещества газообразные,

С водой образуют кислот целый ряд,

Ну а потом нас во всем винят.

Кто виноват в этом? Человек!

Сам сокращает прекрасный свой век!

 

СУДЬЯ.

 

Слово защитнику предоставляем,

Как поступить с кислотой – решаем!

 

АДВОКАТ.

 

Много свидетели здесь говорили,

Думаю я, что всех убедили,

Что осуждать кислоту не стоит:

Что-то разрушит, а больше построит.

Надо учесть все это суду.

Требую я оправдать кислоту!

 

СУДЬЯ.

 

Так, господа, суд прекращаем,

И кислоту мы сегодня прощаем.

Стоит совет всем хороший дать:

Свойства кислот продолжать изучать!

свернуть

Урок па геаграфіі. Распрацаваны і праведзены Хоміч Л.В.

развернуть

План-канспект урока па тэме  “ Германія”

Л.В. Хоміч, настаўнік геаграфіі вышэйшай катэгорыі

Мэта: засваенне геаграфічнай характарыстыкі Германіі

Задачы:

  • адукацыйная: стварыць умовы для засваення ведаў аб асаблівасцях эканоміка-геаграфічнага становішча асноўных рысах прыроды, насельніцтва і гаспадарчай дзейнасці Германіі;
  • развіццёвая: садзейнічаць развіццю лагічнага мыслення, умення параўноўваць, абагульняць, раскрываць прычынна-выніковыя сувязі;
  • выхаваўчая: садзейнічаць развіццю такіх выхаваўчых якасцей, як акуратнасць, самастойнасць, адказнасць, упэўненасць, вызываць устойлівы інтарэс да прадмета.

Тып урока: камбінаваны,часткова-пошукавы.

Формы работы вучняў: франтальная, групавая, індывідуальная.

Матэрыялы і абсталяванне: фізічная і палітычная карты, карты Еўропы, атласы, вучэбны дапаможнік, карткі-заданні, камп’ютар.

Ход урока

  1. Арганізацыйна-матывацыйны этап

Настаўнік: Ёсць такая прымаўка: “Калі выкарыстоўваць багацці – яны памяншаюцца, а калі выкарыстоўваць веды - яны павялічваюцца”. Мне вельмі хацелася б, дзеці, каб на сённяшнім уроку вы як мага паўней выкарыстоўвалі свае веды, і каб напрыканцы ўрока іх стала больш, чым у пачатку. А цяпер давайце ўсміхнемся адзін аднаму і ў добрым настроі пачнём ўрок.

 

  1. Актуалізацыя ведаў

Тэма ўрока “Германія”

Пастаноўка задач

Давайце успомнім план апісання краіны. Запіс на дошцы каля каардынат.

  1. ЭГС

2.Прыродныя ўмовы

  1. Насельніцва
  2. Гаспадарка:

- прамысловасць

- сельская гаспадарка

- транспарт

  1. Гарады

Для актуалізацыі ведаў выкарыстоўваю прыём “Гужа вятроў”. Вучні называюць, што ўжо ведаюць аб краіне. Адзначаем веды на адпаведных каардынатах. Вызначаем, на што больш звярнуць увагу.

  1. Аперацыйна-пазнавальны этап

Работа у групах. Запаўненне ЛСМ.

1 група ЭСГ краіны

Пытанні.

  1. У якой частцы мацерыка знаходзіцца?
  2. Якому рэгіёну адпавядае?
  3. Да якіх мораў мае выхад?
  4. З якімі краінамі мяжуе?
  5. Сталіца, плошча.

 

2 група. Прыродныя умовы.

  1. Асаблівасць гаеграфічнай будовы?
  2. Якія горы і раўніны ёсць на тэрыторыі краіны?
  3. Назавіце асноўныя карысныя выкапні.
  4. Асаблівасці клімату.
  5. Асноўныя рэкі і каналы.
  6. Прыродная зона.

 

3 група. Насельніцтва.

  1. Якая колькасць насельніцтва?
  2. Асаблівасці натуральнага прыросту?
  3. Закошт якіх працэсаў адбываецца павелічэнне колькасці насельніцтва?
  4. Асноўная рэлігія.
  5. Шчыльнасць насельніцтва.
  6. Асаблівасці ўрбанізацыі.
  7. Мегаполіс.

 

4 група. Прамысловасць.

  1. На вытворчасці якой прадукцыі Германія з’яўляецца сусветным лідарам?
  2. Якая вядучая галіна апрацоўчай прамысловасці? Што выпускаецца?
  3. Якая галіна займае другое месца ў свеце па экспарце і імпарце прадукцыі?
  4. Якія змены адбываюцца ў галіновай структуры прамысловасці Германіі і чым яны абумоўлены?

5 група. Сельская гаспадарка.

  1. Назавіце асноўную галіну сельскай гаспадаркі. На чым яна спецыялізуецца?
  2. Якія збожжавыя культуры вырошчваюць у краіне?
  3. Якія кармавыя і тэхнічныя культуры вырошчваюць?

 

6 група.

  1. Якая асаблівасць транспартнай сеткі краіны?
  2. Які від транспарту з’яўляецца лідарам ў грузаабароце?
  3. Якое месца займае Германія па аб’ёме знешняга гандлю?
  4. Назавіце галоўных гандлёвых партнёраў краіны?

          - Адказы груп каля дашкі.

          - Запаўненне ЛСМ.

          - Апераджальнае заданне. Прэзентацыя на тэму “ Гарады Германіі”

 

  1. Замацаванне
  2. Прыём “Сінквейн.”

1) Назоўнік.

2) Прыметнік.(2)

3) Дзеяслоў (3)

4) Сказ на тэму сінквейна.

5) Назоўнік.

Выкарыстоўваючы ЛСМ вучні састаўляюць кароткую характарыстыку па тэме

- Паглядзіце на ЛСМ. Ці засталіся ў вас нявырашаныя пытанні па тэме ўрока? Ці пашырыліся нашы веды?

  1. Рэфлексія

          Метад “Закончы сказ.”

Сёння на ўроку я даведаўся…

У мяне не зусім атрымліваецца…

свернуть

Урок технического труда. Разработан и проведен Хоровцом В.Н.

развернуть

Тема урока: пилома­териалы и листовые древесные материалы .

В.Н.Хоровец, учитель технического труда высшей категории

 

Цели урока:

а) образовательная; познакомить с навыков практической   деятельности;

      б)воспитательная; воспитание целенаправленности работы,

стремления к овладению навыками трудовой деятельности в) развивающая: развитие практических умений и навыков школьников

способностей самостоятельно и осознанно определять свои про­фессиональные планы исходя из задания на уроке.

Виды деятельности Беседа, объяснение, демонстрация, самостоятельная деятельность учащихся.

Тип урока: комбинированный,

Материалы и инструменты для ра­боты: Учебники Трудовое обучение :

Индивидуальные задания  для самостоятельной практической работы, чертёжные инструменты

                                                         План урока

  1. Организационный момент.
  • Проверка готовности класса к уроку.
  • Связь с предыдущим материалом.
  1. 2. Объяснение нового учебного материала.
  • Вступительная беседа.
  • Анализ и объяснение новый материал
  1. Самостоятельная работа учащихся.
  • Инструктаж по технике безопасности при работе .
  • Самостоятельная деятельность. Упражнение на закрепление нового материала, объяснение
  1. Итоги урока.
  • Подведение итогов практической работы.

 

                                                              Ход урока

  1. Организационный момент
  • Проверка готовности учащихся к уроку (наличие на парте необходимого материала)
  • Вопросы по пройденной теме для связи с новым материалом
  1. Основная часть

     2.1. Сообщение темы Пилома­териалы и листовые древесные материалы.

Объяснение материала по теме:

2.1 Материалы из древесины, получаемые путём продольной распиловки брёвен, называются пилома­териалами. Наиболее распространённые пиломате­риалы — доски, бруски и рейки (рис. 16). У до­сок ширина более чем в 2 раза превышает толщи­ну, у брусков же ширина не более чем в 2 раза превышает толщину. Рейки — это более тонкие бруски толщиной до 35 мм. У пиломатериалов вы­деляют следующие элементы (части): пласть, кром­ку, торец, ребро (см. рис. 16).

Кроме пиломатериалов, широко используются и другие древесные материалы — шпон, фанера, древесно-стружечные плиты (ДСП), древесно-волокнистые плиты (ДВП).

Фанера представляет собой листовой древесный материал, получаемый склеиванием трёх или более листов шпона — тонких слоев древесины, срезан­ных из коротких брёвен. Фанера имеет большие поверхности, лёгкая, прочная, не растрескивается и хорошо поддаётся обработке. Используется в строительстве, машиностроении, производстве мебе­ли, хоккейных клюшек и т. д. Она выпускается в виде листов толщиной от 1,5 до 18 мм и плит тол­щиной до 78 мм.

При обработке древесины остаются отходы: опилки, стружки, небольшие кусочки досок, брус­ков, фанеры, шпона и др. Из них изготавливают древесностружечные плиты (ДСП). Такие плиты имеют большие поверхности, прочны, не коробят­ся, малоогнеопасны, легко обрабатываются. Однако их надо оберегать от воздействия влаги. ДСП ис­пользуются для облицовки стен, изготовления две­рей, мебели и др. Выпускают ДСП толщиной 10— 26 мм.

Древесноволокнистые плиты (ДВП) изготавли­вают из измельчённой и пропаренной до состояния волокон древесной массы. Они также выпускаются в виде больших листов, имеют красивый внешний вид. Применяются для отделки стен и потолков, настилки полов, изготовления стенок и донцев ме­бели, дверей и др. Выпускают ДВП толщиной 2,5—25 мм.

Пиломатериалы, фанера, ДСП, ДВП являются полуфабрикатами. Полуфабрикат — это первично обработанный материал, нуждающийся в дальней­шей окончательной обработке. Подготовленный для обработки полуфабрикат называется заготовкой. Это, как правило, отрезок доски, бруска, фанеры и др.

 

  1. Практическая часть

3.1.    Краткое повторение правил техники безопасности

3.2.   Выполнение заданий: Изучение образцов пиломатериалов и древесных материалов

Оборудование: образцы досок различных пород, брусков, реек длиной 300—400 мм, фанеры различ­ной толщины, ДСП, ДВП размерами 100x100 мм, измерительные линейки.

Порядок  выполнения  работы

  1. Рассмотрите образцы пиломатериалов, опре­делите их вид, породу, найдите пласть, торец, кромку, рёбра.
  2. Рассмотрите образцы фанеры, ДСП, ДВП. Подсчитайте число слоев в образцах фанеры.
  3. Заполните таблицу в рабочей тетради:

 

Номер образца

Название пиломатериала, древесного материала

Порода

Текстура

Число слоев (для фанеры)

 

 

 

 

 

 

 

 

  1. Итоги урока

4.1. Подведение итогов практической работы

Оценка практической работы.

свернуть